een neo-Pythagorese filosoof van Griekenland die een grote reputatie had voor magische krachten. Het leven van Apollonius van Tyana, geschreven door Philostratus op aandringen van Julia, moeder van keizer Severus, is de enige nog bestaande bron van informatie over de wijze, hoewel bekend is dat andere biografieën, die nu verloren zijn gegaan, hebben bestaan.Apollonius werd geboren in Tyana in Klein-Azië en was tijdgenoot van Christus. Hij werd opgeleid in Tarsus en in de Tempel van Aesculapius in Aegae. In de tempel werd hij een aanhanger van de sekte van Pythagoras, aan wiens strenge discipline hij zich gedurende zijn hele leven heeft onderworpen. In zijn verlangen naar kennis reisde hij op grote schaal door oostelijke landen, en er wordt gezegd dat hij wonderen heeft verricht waar hij ook ging. In Efeze bijvoorbeeld waarschuwde hij de mensen voor het naderen van een verschrikkelijke plaag, maar zij besteedden geen aandacht aan hem totdat de pestilentie zich daadwerkelijk in hun midden bevond; toen herinnerden zij zich de waarschuwing en riepen de machtige tovenaar op die haar had geuit. Apollonius identificeerde een arme, verminkte bedelaar als de oorzaak van de pest en een vijand van de goden, en hij adviseerde hen om de ongelukkige ellendeling te stenigen tot de dood. De burgers waren in eerste instantie terughoudend om te voldoen aan de wrede bevel, maar iets in de uitdrukking van de bedelaar bevestigde beschuldiging van de profeet, en de ellendeling werd al snel bedekt met een berg stenen. Toen de stenen werden verwijderd, was de man verdwenen. In zijn plaats was een grote zwarte hond, de oorzaak van de plaag, die over de Efeziërs gekomen was.In Rome liet Apollonius uit de dood of schijndood (zijn biograaf lijkt niet te weten welke) een jonge dame van een consulaire familie opstaan die verloofd was en door de hele stad werd gerouwd. Nog een ander verhaal vertelt hoe Apollonius een vriend van hem, Menippus van Korinthe, redde van het trouwen met een vampier. De jeugd verwaarloosde alle eerdere waarschuwingen van zijn raadgever, en de voorbereidingen voor de bruiloft gingen verder. Net toen de ceremonie op het punt stond te beginnen, verscheen Apollonius en deed het bruiloftsfeest, de gasten en alle bewijzen van rijkdom— die slechts illusie waren—verdwijnen; toen wrong hij de bruid de bekentenis uit dat ze een vampier was. Veel andere soortgelijke verhalen worden verteld over de helderziende en magische krachten van de filosoof.Zijn dood is gewikkeld in mysterie, hoewel men zegt dat hij bijna honderd jaar oud is geworden. Zijn discipelen waren snel om te zeggen dat hij helemaal niet was gestorven, maar was opgenomen in de hemel. Toen hij van de aarde was verdwenen, bouwden de inwoners van zijn geboorteland Tyana een tempel ter ere van hem en werden er beelden voor hem opgetild in verschillende andere tempels.Het verslag van Philostratus is samengesteld uit de memoires van “Damis de Assyriër”, een discipel van Apollonius, maar Damis kan een literaire fictie zijn. Het werk lijkt grotendeels een romance; fictieve verhalen worden vaak geïntroduceerd, en het hele verhaal is mystiek en symbolisch. Toch is het mogelijk om een glimp op te vangen van het echte karakter van Apollonius voorbij de literaire kunstgrepen van de schrijver. Het doel van de filosoof van Tyana lijkt te zijn geweest om in het heidendom praktische moraliteit in combinatie met een transcendentale leer te brengen. Hij beoefende zelf een zeer strenge ascese en vulde zijn eigen kennis aan met openbaringen van de goden. Vanwege zijn aanspraak op goddelijke verlichting zouden sommigen hem een plaats onder de filosofen geweigerd hebben, maar Philostratus meent dat dit op geen enkele manier afbreuk doet aan zijn filosofische reputatie. Hij wijst erop dat Pythagoras, Plato en Democritus vroeger oosterse wijzen bezochten, en ze werden niet belast met het ploeteren in magie. Goddelijke openbaringen waren aan vroegere filosofen gegeven; waarom niet ook aan de filosoof van Tyana? Het kan zijn dat Apollonius aanzienlijk ontleende aan Oosterse bronnen en dat zijn doctrines meer Brahmaanse dan magische waren.
bronnen:
Eells, Charles P. Life and Times of Apollonius of Tyana, vertaald in het Engels uit het Grieks van Philostratus de oudere. Stanford, Calif.: Stanford University Press, 1923.
Philostratus. Het leven van Apollonius van Tyana. Vertaald door F. C. Conybeare. London: Macmillan, 1912.